Deniz taşımalarının koşulları ve buna bağlı bir zarara uğrama tehlikesi (Riziko) özel düzenlemelere gereksinim duyulmasına neden olmuştur ve bu doğrultuda gemilerin denizde sefer yapmaları kişi arasında ve kişi ile devlet arasında türlü hukuki ilişkileri ortaya çıkarmıştır.
Bütün bu ilişkileri düzenleyen özel hukuk normlar topluluğu ise Deniz Ticaret Hukuku şeklinde ifade edilmektedir.
İlk dönemlerde denizlerde seyir ile ilgili düzenlenmiş yazılı normlar bulunmadığı için deniz hukukunun düzenlenmesine ilişkin ilk normlar teamül hukukundan meydana gelmiştir.
Daha sonra denizciliğin sözlü öğretileri,gelenek ve görenekleri yani teamül kurallarını yazılı hale getirilmiştir.
Orta çağda, bilhassa Akdeniz çevresi Kuzeybatı Avrupa Kıyılarında geliştiği gözükmektedir ve bu dönemde, gelenek ve göreneklerden, sözlü öğretilerden kaynaklanan deniz hukuku normları, yazılı biçimde bir araya getirilmeye başlanmıştır.
Bu oluşum,özellikle XVII. yüzyılda başlamış ve günümüzde de ilerlemesi devam etmektedir.
Deniz ticareti, teknik, hukuksal ve ekonomik öğeleri olan bir olgu olup, Deniz Ticaret Hukuku deniz üzerinde uygulanan ticari münasebetleri düzenleyen bir deniz hukuku dalıdır.
Son yıllarda ise deniz ticareti hukukunda muhatapların farklı uluslardan meydana gelebilmesi ve anlaşmazlıklarında milletler arası nitelikli olabilmesi nedeniyle devletler bir arada hareket etmeye başlamıştır.
Mevzunun uluslararası hukuk nazarında önemi olduğundan, bu konuda uluslararası anlaşmalar yapılmasına yol açmıştır.
Yapılmış Uluslararası Sözleşmeler
- Montreux Sözleşmesi,
- Deniz Alacaklarına Karşı Sorumluluğun Sınırlanması Hakkında Anlaşma,
- Deniz Mütedair Bazı Esasların Tevhidi Hakkında Sözleşme,
- Denizde Çatışmayı Önleme Tüzüğü
- Deniz Ticaret Araçlarının Tutunun ve Ayrıcalığı İle İlgili Bazı Esasların Tevhidi Hakkında Milletler arası Anlaşma,
- Devlet Gemilerinin Muafiyetleri ile İlgili Bazı Esasların Tevhidi Hakkında Milletler arası Anlaşma,
- Deniz Yardım ve Kurtarma İşleri Üzerine Bazı Esasların Tevhidi Hakkında Anlaşma,
- Gemi Sahiplerinin Mesuliyetlerinin Tahdidi ile İlgili Bazı Esasların Tevhidi Hakkında Milletler arası Anlaşma,
- Konşimentoya İlişkin Bazı Esasların Tevhidi Hakkında Milletler arası Anlaşma,
- Petrol Kirliliğinden Dolayı Oluşan Zararın Hukuki Mesuliyeti ile İlgili Uluslararası Anlaşma,
- Devletler arası Denizcilik Örgütünün Kurulması Üzerine Anlaşma,
Devletlerin Muhatap Olduğu İki veya Çok Taraflı Deniz Hukuku Sözleşmeleri.
Deniz Ticaret Hukuku, genel olarak gemiler ve gemilerin deniz üzerindeki seferlerine ilişkin hukuki işlemleri düzenleyen hukuk dalıdır. Deniz ticaret hukuku genellikle taşıma üzerinden uygulanmaktadır.
Bunların yaklaşık % 95’i İthalat, İhracat, Transit (dış taşıma) % 5’i ise kabotajdır ve Türkiye ise taşımacılıkta önemli ülkelerdendir.
Deniz ticaretindeki bu ilerlemeler karşısında, ulusların bu sektörden daha fazla kar edebilmesi için devletler arası örgütler kurulmuş, uluslararası hukuk normları benimsenmiş ve bu normlar hızlı bir biçimde ülkelerin iç hukuklarında yer almıştır.
Söz konusu çalışma alanları şunlardır;
- Çatma,
- Yardım ve kurtarma,
- Yakıt alacaklarının tahsili,
- Sefer yasaklama kararı alınması,
- Gemi adamı alacaklarının eğitimi,
- Müşterek avarya (zarar), tahliyeci mesuliyeti,
- Kanuni rehin hakkı kararlarının uygulanması,
- Hapis hakkı tesisi,
- Charterparty (kiracı ve kiralayan arasında düzenlenen sözleşme) metinlerinin oluşturulması ve bu metinlerin yorumlanmasından kaynaklı bağdaşmazlıkları,
- Laytime ve demuraj dönemlerinin hesabı,
- Time-charter (gemi sahibinin gemilerini Charter’a kiralama faaliyeti) kira bedelinin ödenmesinde rötar,
- Gemi kayıt ve terkin faaliyetleri,
- Deniz hukukuna has mortgage faaliyetleri,
- Gemi sicil prosedür closing kademesinde tarafların temsili,
- Gemi ve yat inşası anlaşmalarının düzenlenmesi,
- Deniz hukuku alanındaki diğer anlaşmaların hazırlanması,
- Deniz sigortası sözleşmeleri.